ئەکادیمیا قوتابی
Erbil Citadel
About Erbil Citadel
دەربارەی کەلها هەڤلێرێ
Erbil’s ancient Citadel stands at the centre of this fast-growing city. Its high walls ring the edge of a mound that already reaches up 30 metres above the modern city below. It can be seen clearly for miles, and it is one of the most dramatic sights anywhere in the Middle East – one that was certainly welcome to the Silk Road merchants who travelled this way for 1,500 years.
کەلھا کەڤنا ھەڤلێرێ دکەڤیتە نیڤا ڤی باژێرێ بلاز زێدە دبیت. دیوارێن وێ یێن بلند لسەر کنارێن گرکەکێ بازنەی نە کو 30 میتران یا بلندە ل ھنداڤی باژێرێ نوی، ب دویراتیا میلا ب شێوەیەکێ رون دھێتە دیتن، ئێکە ژ سەرنجراکێشترین دیمەنان ل روژھەلاتا ناڤین - ئەڤی باژێری پێشوازیا بازرگانان دکر کو ھاتن و چون د ڤێ رێکێدا دکر بو ماوێ 1,500 سالان
It is also one of the most important places in the Middle East. It is said that human beings have lived here continuously for up to 8,000 years – longer than anywhere else in the world. Today, the Citadel contains approximately 500 houses and other buildings, and many of these are wonderful examples of traditional architecture and construction techniques. But much older treasures almost certainly lie deep in the mound below
ھەروەسا ئێکە ژ گرنگترین جھان ل روژھەلاتا ناڤین. دھێتە گوتن کو مروڤ ل ڤێرە ژیاینە بو ماوێ 8,000 سالان- پتر ژ ھەر جھەکێ دی ل جھانێ. ئەڤروو، ئەڤێ کەلھێ نێزیکی 500 مالان و ئاڤاھیان تێدانە، و گەلەك ژ ڤان ئاڤاھیان نموونێن ھەرەباشن یێن ئەندازیاریا کەڤن و تەکنیکێن ئاڤاکرنێ، لێ خزینێن کەڤن ب پشت راستیڤە ب کویراتی دبن ئەڤی گری ڤە ھەنە.
This mound is almost perfectly circular. It has an average diameter of approximately 400 metres, and it covers an area of 102,000 square metres. The mound has never been properly investigated by archaeologists, but it is thought that the remains of many cities lie one below another. Some of the most important developments in human history were made in this region by early civilizations like theirs – the start of farming, for example, and the invention of writing. As a result, the mound may hold important secrets about our ancient human past – secrets that are soon going to be discovered!
ئەڤ گرە تەقریبەن ب تەمامی یێ بازنەی یە، تیرێ بازنێ یێ گشتی نێزیکی 400 میترایە، و رووبەرێ 102,000 میترێن چارگوشە د داپوشیت. ئەڤ گرە چ جاران ب دروستی نەھاتیە پشکنین کرن ژ لایێ شینوارناسان ڤە، لێ وەسا دھێتە باوەرکرن کو پاشماوێن گەلەك باژێرانە ئێك لسەر ئێکێ ھندەك ژ گرنگترین پێشکەفتنان د مێژوویا مروڤایەتیێ دا ھاتینە ئەنجامدان ل ڤێ دەڤەرێ ل دەستپێکا شارستانیەتێ، دەستپێکا گشتوکالی، بو نموونە، و داھێنانا نڤیسینێ. ژ ئەنجامێ ڤێ چەندێ، دبیت ھندەك نھێنیێن گرنگ ل سەر مێژوویا مە دبن ئەڤی گری را بن- ئەو نھێنی کو دێ ل دەمەکێ نێزیك ھێنە دیارکرن
Saving the Citadel-پاراستنا کەلهێ
In recent times, there has sadly been a lot of damage to the Citadel, which is now nearly empty. Almost all the buildings need urgent repairs and many may soon collapse. It is also believed that the archaeological remains below have been seriously damaged by water. As a result, action is being taken to protect this ancient site and also to give it new life. A Government organization (*HCECR) has been set up, and a detailed conservation and development plan has been prepared with the help of **UNESCO
ل ڤێ دووماھیێ، ب خەم ڤە گەلەك زەرەر و زیان یا گەھشتیە ئەڤێ کەلھێ، کو نوکە تەقریبەن یا خالی یە. ھەمی ئاڤاھیێن د کەلھێ دا پێتڤی ب نویژەنکرنەکا ب لەزن و گەلەك ژ وان ھندە دێ خرابن. ھەروەسا دھێتە باوەرکرن کو ئەڤ پاشماوێن شینواری زیانەکا مەزن یا ڤێ کەفتی ب ئاڤێ. ژ ئەنجامێ وێ چەندێ، چالاکی یێن ھاتینە کرن داکو ئەڤی جھێ کەڤن ب پارێزن و ژیانەکا نوی ب دەتێ. رێکخراوەکا حکومی (HCECR*) یا ھاتیە دانان و پلانەکا ب تێرو تەسەلی بو پاراستن و پێشئێخستنا ڤێ کەلھێ یا ھاتیە دانان دگەل ھاریکاریا UNESCO.
Both bodies agree that the Citadel must not be allowed to die. It is also being considered for UNESCO’s list of World Heritage sites, which includes, for example, the Pyramids and Stonehenge. In early 2010, a $13-million programme of conservation and repairs was agreed with UNESCO, and these plans are now being carried out. In addition to the archaeological and conservation projects, museums, libraries, restaurants, cafes, artists’ studios and craft workshops are also going to be provided. Soon, the ancient heart of Erbil is going to be brought back to life again!
ھەردوو لایەن رازی بوینە کو نابیت ئەڤ جھە ژ ناڤ بچیت، ھەروەسا ئەڤ کەلھە یا ھاتیە ھژمارتن ژ لایێ UNESCO د لیستا جیھانیێ یا جھێن کەلەپوری دا، بو نموونە، ئەھرام و ستونھینج. ل دەستپێکا سالا 2010 پروگرامەکێ پاراستن و نویژەنکرنێ دگەل UNESCO بریار لسەر ھاتیە دان، و نوکە ئەڤ پلانە دھێنە جێبەجێکرن، ژبلی پروژێن شینواری و پاراستنێ، موزەخانە، پەرتوکخانە، خارنگەھ، کافی، ستودیویێن ھونەری و دوکانێن کارێ دەستی دێ ھێنە بەرھەڤکرن. ل نێزیك، جەرگێ کەڤنێ ھەڤلێرێ دێ جارەکادی ھێتە د ژیانێداڤە!